Θερμοπύλες και το μνημείο του Λεωνίδα

  • Αρχική
  • Θερμοπύλες και το μνημείο του Λεωνίδα

Θερμοπύλες και το μνημείο του Λεωνίδα

Θερμοπύλες – αυτό είναι το όνομα της περιοχής, διότι, πρώτον, είναι ένα από τα πιο ζεστά μέρη στην ηπειρωτική Ελλάδα και, δεύτερον, επειδή από την αρχαιότητα αυτή η περιοχή ήταν διάσημη για τις ιαματικές πηγές, που δίνουν στον τόπο τη χαρακτηριστική μυρωδιά, την οποία νιώθεις καθώς πλησιάζεις. Η περιοχή θεωρείται από καιρό η πύλη προς τη νότια Ελλάδα, από εδώ θα ‘επρεπε να περάσει κανείς για να φτάσει στην Αττική, και στη συνέχεια στην Πελοπόννησο.
Σήμερα είναι λίγα αυτά που θυμίζουν αυτές τις εποχές, λόγω των αλλουβιακών ιζημάτων των ποταμών Γοργοπόταμος και Σπερχειός, τα νερά του Μαλιακού κόλπου του Αιγαίου υποχώρησαν και η ακτή απομακρύνθηκε από τη θάλασσα σε διαφορετικά μέρη από 1,5 έως 5 χιλιόμετρα.

Στην αρχαιότητα ο τόπος θεωρήθηκε ιερός, ιδίως, στις Θερμοπύλες πλησίον των στενών, στην κωμόπολη Ανθήλη υπήρχε οικοδόμημα για τις συνεδριάσεις της αμφικτιονίας των Θερμοπυλών. Σε αυτή μετείχαν τα ακόλουθα δωρικά φύλα: Θεσσαλοί, Βοιωτοί, Δωριείς, Ίωνες, Περραιβοί, Μάγνητες, Λοκροί, Οιταίοι, Αχαιοί, Φωκείς, Δόλοπες και Μαλιείς.

Λόγω της στρατηγικής θέσης, οι Θερμοπύλες έγιναν αρένα μάχης περισσότερες από μία φορές, καθώς οποιοσδήποτε κατακτητής αναγκαζόταν να περάσει από αυτήν τη γη. Συγκεκριμένα, το 196 π.Χ. ο Ρωμαίος διοικητής νίκησε εδώ τον στρατό του Αντίοχου Γ ‘, και το 279 π.Χ. ο ελληνικός στρατός (25 χιλ. στρατιώτες) υπό την ηγεσία των Αθηναίων νίκησε τον στρατό των Γαλατών (200 χιλ. στρατιώτες). Αλλά υπάρχει μια μάχη στις Θερμοπύλες, που έγραψε ιστορία και εξακολουθεί να μελετάται σε στρατιωτικές ακαδημίες ως εγχειρίδιο παράδειγμα επιτυχούς άμυνας της περιοχής με πολύ μικρές δυνάμεις ενάντια σε έναν αριθμητικά ανώτερο εχθρό.
Στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεμβρίου 480 π.Χ. ήταν σε αυτήν την περιοχή που οι ενωμένες δυνάμεις της Ελλάδας, που αριθμούσαν έως και 7.500, αντιμετώπισαν την τεράστια περσική στρατιά. Ωστόσο, ο πυρήνας αυτού του στρατού ήταν 300 επαγγελματίες πολεμιστές από τις ευγενείς οικογένειες της Σπάρτης με επικεφαλής τον βασιλιά Λεωνίδα. Πιθανώς δεν υπάρχει άλλη τέτοια μάχη που θα έδινε στον κόσμο τόσα πολλά επεισόδια γνωστά σε όλους από το σχολείο, καθώς και τόσα πολλά ρητά. Όταν ρωτήθηκε ο Λεωνίδας γιατί παίρνει μαζί του μόνο 300 στρατιώτες-Σπαρτιάτες, και όχι τουλάχιστον χίλιους, απάντησε: «Για να κερδίσουμε οι χίλιοι δεν είναι αρκετοί, για να πεθάνουμε, και οι τριακόσιοι είναι αρκετοί». Πήρε μαζί του μόνο εκείνους τους στρατιώτες που είχαν ήδη παιδιά. ο Τραχίνιος που συνόδευε τον Πέρση κήρυκα είπε ότι τα βέλη των Μήδων είναι τόσα που θα καλύψουν τον ήλιο. Τότε ένας γνωστός Σπαρτιάτης ονόματι Διηνέκης είπε λακωνικά: «Ωραία, τότε θα πολεμήσουμε υπό σκιά». Γυρνώντας άπρακτοι λοιπόν τους ξανά έστειλε ο Ξέρξης με τη διαταγή να υποσχεθούν πολύ πλούσια ανταλλάγματα στον Λεωνίδα για να παραδώσει τα όπλα του. Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς έδωσε την ηρωική φράση: «μολών λαβέ» (=«αφού / εφόσον έρθεις, πάρ’τα» ή κατά την πιο γνωστή μετάφραση «έλα να τα πάρεις»).
Λοιπόν, όταν ήταν ήδη ξεκάθαρο ότι ο προδότης Εφιάλτης του Ευρυδήμου έδειξε στους Πέρσες το μονοπάτι, που οδήγησε στο πίσω μέρος των Ελλήνων, πάρθηκε η απόφαση να αποχωρήσει ο στρατός διότι θα ήταν ανούσιο να χαθούν τόσοι μαχητές την ώρα που, αφού ήταν προδιαγεγραμμένη η ήττα τους, μπορούσαν να δώσουν μάχη σε άλλο σημείο εναντίον των Περσών. Όσο οι σύμμαχοι Έλληνες θα αποσύρουν τις δυνάμεις τους, το στενό θα το κρατούσαν οι 300 Σπαρτιάτες. Οι 700 Θεσπιείς κάνοντας αναφορά στον κοινό πρόγονο των Λακεδαιμονίων και των ίδιων, τον ημίθεο Ηρακλή, δήλωσαν ότι δεν εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Επίσης ο Λεωνίδας κράτησε και τους 400 Θηβαίους. τσι ο Σπαρτιάτης βασιλιάς με 1.400 άνδρες έμεινε στα στενά.
Ένα μικρό ελληνικό απόσπασμα χάρη στο προσωπικό θάρρος, το ευνοϊκό έδαφος, την άριστη προπόνηση και την εξαιρετική ελληνική αμυντική τακτική, κράτησε τις Θερμοπύλες, προκαλώντας τεράστιες απώλειες στον πάρα πολύ ανώτερο εχθρό. Συνολικά τα σώματα περισσότερων από 20 χιλιάδων Περσών παρέμειναν στο πεδίο της μάχης, μεταξύ των οποίων ήταν τα δύο αδέλφια του βασιλιά, ο Αβροκόμας και Υπεράνθης. Κάποια στιγμή και ο βασιλιάς Λεωνίδας έπεσε νεκρός. Τέσσερις φορές προσπάθησαν οι Πέρσες να πάρουν το σώμα του, αλλά και τις τέσσερις προστατεύτηκε από τους Σπαρτιάτες οι οποίοι κατόρθωσαν και πήραν πίσω το σώμα του βασιλιά τους. Ο Ξέρξης φοβούμενος κι άλλες απώλειες διέταξε τους τοξότες του να σκοτώσουν τους Έλληνες οι οποίοι εξαντλημένοι σκοτώθηκαν μέχρι και τον τελευταίο πίσω από το λόφο Κολωνό. Οι μόνοι που παραδόθηκαν είναι οι Θηβαίοι που δήλωσαν πως «μηδίζουν» και υπακούουν στη θέληση του μέγα βασιλιά της Περσίας. Αλλά αυτοί αντιμετώπισαν το σκληρό πρόσωπο του Ξέρξη, αφού όλοι σφραγίστηκαν στο μέτωπο με τα βασιλικά στίγματα.
Μετά το τέλος των ελληνο-περσικών πολέμων, ο ποιητής Σιμωνίδης από το νησί Κέας έγραψε έναν επιτάφιο, ο οποίος ήταν σκαλισμένος σε μια πλάκα πάνω από τον μαζικό τάφο 300 Σπαρτιατών: «Ξένε, πες στους Λακεδαιμόνιους ότι κειτόμεθα εδώ, πιστοί στους νόμους τους». Στην εποχή μας, οι αρχαιολογικές ανασκαφές της περιοχής πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του ’30 του περασμένου αιώνα. Ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος, επιβεβαίωσε τη μαρτυρία του Ηρόδοτου και άλλων αρχαίων ιστορικών που μιλούν για τη μάχη στα έργα τους. Συγκεκριμένα, στην πλαγιά του Λόφου του Κολωνού, στην οποία υποχώρησαν οι τελευταίοι επιζώντες των Ελλήνων και πυροβολήθηκαν από τόξα μετά την απόρριψη του τελευταίου τελεσίμου των Περσών, βρέθηκαν πολλές εκατοντάδες αιχμές βέλους Περσικής προέλευσης από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.. Τώρα την μάχη θυμίζουν δύο μνημεία που βρίσκονται ακριβώς ανατολικά του τόπου όπου, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, πραγματοποιήθηκε η μάχη, στην οποία ο Βασιλιάς Λεωνίδας και δύο αδέλφια του Βασιλιά Ξέρξη πέσανε. Στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το μνημείο, υπήρχε η έδρα του Λεωνίδα και ένα από τα στενότερα σημεία του περάσματος, το οποίο οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ως εφαλτήριο άμυνας.
Το μνημείο του Λεωνίδα, που κατασκευάστηκε από τον γλύπτη Βάσο Φαληρέα, χτίστηκε το 1955 με κεφάλαια από 300 Αμερικανούς πολίτες ελληνικής καταγωγής, κυρίως από την περιοχή της Λακωνίας, όπου βρίσκεται η Σπάρτη. Μετά το θάνατο του Ναύαρχου Σοφοκλή Δούσμανη, του πρώτου εμπνευστή της ανέγερσης του μνημείου, με την επιμονή του επικεφαλής ενός οργανισμού υγείας τελικά συγκεντρώθηκε το ποσό για την εγκατάστασή του. Το γλυπτό, ή μάλλον ένα συγκρότημα μοιάζει με αντίστοιχα μνημεία της αρχαίας Ελλάδας συνδυάζοντας τις ιδιότητες ενός μνημείου και ενός θρησκευτικού βωμού αφιερωμένου στους ήρωες, τόσο μυθολογικούς όσο και πραγματικούς. Ένα χάλκινο άγαλμα του βασιλιά υψώνεται σε βάθρο στο κέντρο. Ο Λεωνίδας απεικονίζεται γυμνός, που συμβολίζει την ιερότητα. Στην αρχαία Ελλάδα, είτε θεότητες και ήρωες απεικονίστηκαν γυμνοί, είτε εκείνοι οι θνητοί των οποίων τα έργα κατά τη διάρκεια της ζωής πλησίασαν τη δόξα των πρώτων.
Τέτοιες μορφές συχνά θεοποιούσαν στις πόλεις και τις περιοχές τους. Σε μια παρόμοια υπόσταση παρουσιάζεται εδώ ο Λεωνίδας. Στο κεφάλι του φοράει ένα κράνος κορινθιακού τύπου, ιδανικό για μάχη σε σφιχτά κλειστές φάλαγγες, στο δεξί χέρι κρατάει ένα δόρυ, και στο αριστερό – μια ασπίδα με την εικόνα του κεφαλιού της Μέδουσας. Η θρυλική του φράση «μολών λαβέ» είναι χαραγμένη στο βάθρο. Το ανάγλυφο, που βρίσκεται κάθετα στο βάθρο, απεικονίζει σκηνές από τη Μάχη των Θερμοπυλών. Λίγο παρακάτω είναι εικόνες από στεφάνια δάφνης με αναγραφόμενα σ ‘αυτά τα ονόματα των ηρώων της μάχης. Δεξιά και αριστερά, κατά μήκος των άκρων του ανάγλυφου, υπάρχουν δύο φιγούρες ασβεστόλιθου, η μια απεικονίζει έναν νεαρό άντρα να κρατάει μια κανάτα από την οποία ρέει νερό και να προσωποποιεί τον ποταμό Ευρώτα. Ένας άλλος συμπιέζει ένα κομμάτι βράχου, συμβολίζοντας την οροσειρά του Ταϋγέτου.
Υπάρχει και ένα άλλο μνημείο περίπου τριάντα μέτρα στα δυτικά. Αυτό το άγαλμα, που απεικονίζει ένα φτερωτό γυμνό αρσενικό κορμό σε ένα βάθρο, εγκαταστάθηκε το 1997 με πρωτοβουλία της σπαρτιατικής διοίκησης εις βάρος των κατοίκων της Σπάρτης και των Θεσπιών. Το γεγονός είναι ότι αν και η μνήμη των ευρέων μαζών διατηρήθηκε κυρίως για την θυσία των πολεμιστών της Σπάρτης, όχι μόνο αυτοί υπερασπίστηκαν την ελευθερία της Ελλάδας στις Θερμοπύλες: μαζί τους και μια απόσπαση 700 Θεσπιών πολέμησε μέχρι το τέλος. Το ίδιο το μνημείο είναι γεμάτο συμβολισμό. Η γυμνή φιγούρα δεν είναι άλλος από τον θεό της αγάπης Έρωτα, του οποίου η λατρεία ήταν η πιο σεβαστή στις αρχαίες Θεσπιές. Το ολόκληρο δεξί φτερό συμβολίζει το θάρρος και την επιθυμία για ελευθερία, και το σπασμένο αριστερά – την τραγωδία του επιτεύγματός τους. Η γυμνή μορφή σε αυτήν την περίπτωση εκφράζει όχι μόνο την ιερότητα, αλλά και το θάρρος και την τολμηρή ετοιμότητα να πάει στον εχθρό χωρίς πανοπλία. Η απουσία κεφαλιού υποδηλώνει το ανώνυμο κατόρθωμα των Θεσπιών, επειδή η συνεισφορά τους στην υπεράσπιση των Θερμοπυλών με την πάροδο του χρόνου ξεχάστηκε άδικα στο πλαίσιο της δόξας των 300 Σπαρτιατών …

Μπορεί να σας ενδιαφέρει:

0
    0
    Καλάθι
    Το καλάθι σου είναι άδειο Επιστροφή στο κατάστημα
    Scroll to Top