Ποτίδαια
Η Ποτίδαια βρίσκεται στην αρχή της δυτικής (πρώτης) χερσονήσου της Χαλκιδικής, για την οποία ονομαζόταν «η πύλη της Κασσάνδρας». Χτισμένο στο στενότερο σημείο της Κασσάνδρας, πλάτους ενός χιλιομέτρου, πάνω σε ένα τεχνητό κανάλι, η Ποτίδαια είναι ένα από τα πιο γραφικά και αξέχαστα μέρη της περιοχής. Δύο κόλποι: Ο Θερμικός και ο Τορώνος αγγίζουν εδώ, στην πραγματικότητα, μετατρέποντας την Κασσάνδρα σε νησί.
Ήταν οι Κορίνθιοι τον 7ο αιώνα π.Χ. που ίδρυσαν εδώ μια αποικία και έσκαψαν το κανάλι, το οποίο παρείχε μια εξαιρετική ευκαιρία για ταχεία οικονομική ανάπτυξη και ασφάλεια (γιατί οι οχυρώσεις της πόλης βρίσκονταν κατά μήκος του καναλιού). Η Ποτίδαια έγινε μια πόλη με μεγάλη επιρροή, ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο της χερσονήσου της Χαλκιδικής με το μεγαλύτερο λιμάνι της. Η πόλη έχει επανειλημμένα δηλώσει το καθεστώς της πρωτεύουσας της «Ένωσης Χαλκιδικής » σε αντίθεση με την επίσημη πρωτεύουσα της Ολύνθου, και βρέθηκε επίσης στο κέντρο πολιτικών και στρατιωτικών εκδηλώσεων και ατελείωτων συγκρούσεων. Έτσι το 432 π.Χ. κατά τη διάρκεια του επόμενου Πελοποννησιακού πολέμου και της Επιδαμικής κρίσης για την ανυποταξία στην Αθήνα, ένας ενωμένος στρατός 3 χιλ. Αθηναίων οπλιτών, συμμαχικών μονάδων, 600 στρατιωτών ιππικού της Μακεδονίας και 70 πλοίων, αντιτάχθηκαν στην Ποτίδαια. Ο Σωκράτης και ο Αλκιβιάδης συμμετείχαν στη μάχη μεταξύ των Αθηναίων πολεμιστών. Ο Σωκράτης έσωσε τη ζωή του τραυματισμένου Αλκιβιάδη στη μάχη, μεταφέροντάς τον έξω από το πεδίο της μάχης μαζί με τα όπλα του.
Μετά από μια μακρά πολιορκία, η Ποτίδαια παραδόθηκε το χειμώνα του 429 π.Χ., λόγω ενός φοβερού λιμού: υπήρχαν ακόμη και περιπτώσεις κανιβαλισμού στην πόλη. Σύμφωνα με τους όρους παράδοσης, οι κάτοικοι έπρεπε να φύγουν από την πόλη, παίρνοντας μαζί τους μόνο ρούχα και λίγα χρήματα, και η πόλη καταλήφθηκε από τους Αθηναίους.
Το 356 π.Χ. ο Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος Β΄ κατέκτησε την Ποτίδαια. Λένε ότι μόλις ο Φίλιππος Β΄ είχε μάθει για την κατάληψη της πόλης, ‘ελαβε και νέα για τη γέννηση του γιου του Αλέξανδρο.
Η πόλη ξαναχτίστηκε περισσότερες από μία φορές: από τον Κάσσανδρο (ιδρυτή της πόλης της Θεσσαλονίκης), υπό τον Ιουστινιανό τον Πρώτο, από τη εποχή του οποίου έμειναν τα ερείπια των ρωμαϊκών φρουρίων στο κανάλι κοντά και στους δύο κόλπους.
Το σύγχρονο χωριό της Νέας Ποτίδαιας ξαναχτίστηκε και εγκαταστάθηκε μετά το 1922 από τους Έλληνες – πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, οι οποίοι αναγκάστηκαν να επανεγκατασταθούν λόγω της γενοκτονίας από τους Οθωμανούς Τούρκους.
Σήμερα η Νέα Ποτίδαια είναι ένα δημοφιλές παραθαλάσσιο θέρετρο με ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή.
