Δισπηλιό
“Δύο σπηλιές”, ή το βουλγαρικό όνομα “Dupyak” – αυτό είναι το όνομα ενός χωριού κοντά στην πόλη της Καστοριάς στις όχθες της λίμνης Ορεστιάδα, το οποίο κέρδισε μεγάλη δημοτικότητα λόγω ενός μοναδικού εύρους που σχετίζεται με έναν προϊστορικό οικισμό της πρώιμης Νεολιθικής περιόδου.
Το 1932, λόγω της μείωσης της στάθμης των υδάτων στη λίμνη Ορεστιάδα, κατά τη διάρκεια της οποίας εκτέθηκαν μέρος των αγνώστων ερειπίων, πιθανώς κατοικίες, ο καθηγητής Άδωνις Κεραμόπουλος εξέτασε τον πυθμένα της λίμνης και τις ακτές κοντά στο χωριό. Τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν εκπληκτικά. Μια πιο εμπεριστατωμένη έρευνα και ανασκαφές έγιναν δυνατές μόνο το 1992 λόγω της πολύ υψηλής στάθμης του νερού τα τελευταία 50 χρόνια και της αναζήτησης τεχνολογιών για τη συντήρηση αντικειμένων που εξήχθησαν από το νερό, όπου έμειναν για τουλάχιστον 6-7 χιλιετίες. Λόγω της περιορισμένης πρόσβασης οξυγόνου και της αφθονίας της λάσπης, που καθιστά δυνατή τη συντήρηση ακόμη και ξύλινων αντικειμένων, τα ευρήματα διατηρήθηκαν σε πολύ καλή κατάσταση.
Ο Γεώργιος Χουρμουζιάδης, καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ανακάλυψε και εξερεύνησε ολόκληρη την περιοχή κοντά στο Δισπηλιό και δημοσίευσε μια εργασία το 2000. Καλύπτει λεπτομερώς όλες τις λεπτομέρειες της έρευνας. Η ίδια έρευνα αναφέρεται στην ανακάλυψη ενός προϊστορικού οικισμού, που ήταν ένα τεχνητό νησί. Οι κατοικίες του, εγκατεστημένες σε περίεργους πασσάλους, υπήρχαν εδώ από τον 6ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ. (πρώιμη Νεολιθική περίοδος).
Αφού ανέλυσε τα αντικείμενα, ο επιστήμονας περιέγραψε τόσο το αρχαίο κλίμα όσο και τα σχετικά βοτανικά χαρακτηριστικά της εποχής, τις μεθόδους παραγωγής εργαλείων, κεραμικών, συνθηκών διαβίωσης, μεθόδων αλιείας, κυνηγιού και πολλά άλλα. Με βάση την έρευνα, δημιουργήθηκε ένα υπαίθριο μουσείο, όπου ανακατασκευάστηκαν νεολιθικές κατοικίες, βάρκες και εστίες.
Μια σειρά από εκπληκτικά ευρήματα: κεραμικά, στοιχεία από ξύλινες κατασκευές και θραύσμα από ξύλινο πεζοδρόμιο, σπόροι, οστά, ειδώλια, κοσμήματα, ακόμη και μουσικά όργανα, όπως ένα φλάουτο, ένα από τα οποία χρονολογείται στην 6η χιλιετία π.Χ., έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα και έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Το πιο σημαντικό εύρημα είναι μια ξύλινη πινακίδα, που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφών το 1993, με ανάλυση άνθρακα χρονολογείται έως το 5560 π.Χ. Προφανώς, τα γράμματα αποτελούν μνημείο της πρωτογραφής του Δούναβη και αναφέρονται στον λεγόμενο πολιτισμό Vinca. Ο πολιτισμός Vinca είναι ένας νεολιθικός αρχαιολογικός πολιτισμός στα Βόρεια Βαλκάνια (που πήρε το όνομά του από τα ευρήματα στο Vinca κοντά στο Βελιγράδι), ο οποίος χαρακτηρίζεται από πιρόγες με πήλινους φούρνους, αλλά σε μεταγενέστερο στάδιο, βρίσκονται οχυρωμένοι οικισμοί. Λίγο αργότερα, εμφανίστηκαν πιο βελτιωμένα σπίτια καλύβας, τα λεγόμενα “μάγκαρον” με στέγη αετωμάτων και με ξεχωριστά δωμάτια (έως 5), ξύλινα ή πήλινα δάπεδα (αυτά είναι τα κτίρια που παρουσιάζονται στο Δισπηλιό).
Το Δισπηλιό είναι ένα εκπληκτικό μέρος όπου μπορείτε εύκολα να ταξιδέψετε πίσω στο χρόνο πριν από 7 χιλιετίες.
