Μουσείο Βυζαντινού πολιτισμού Θεσσαλονίκης
Το Μουσείο Βυζαντινής Ιστορίας στη Θεσσαλονίκη εγκαινίασε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας στις 11 Σεπτεμβρίου 1994. Το όνομα της πρώτης έκθεσης – “Βυζαντινοί Θησαυροί της Θεσσαλονίκης. Το ταξίδι της επιστροφής” – δεν επιλέχθηκε τυχαία. Αυτή η έκθεση σηματοδότησε την επιστροφή των βυζαντινών αρχαιοτήτων, οι οποίες ήταν για ογδόντα χρόνια στα μουσεία της Αθήνας, όπου μεταφέρθηκαν το 1916. Το 1913, ο Στέφανος Δραγούμης, Γενικός διοικητής της Μακεδονίας, διέταξε τη δημιουργία ενός «Κεντρικού Βυζαντινού Μουσείου» με βάση τον ναό της Αχειροποιήτου. 31 Δεκεμβρίου 1915, όταν οι Συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ μπήκαν στη Θεσσαλονίκη, η επιτροπή του Βυζαντινού Μουσείου αποφάσισε να στείλει 1600 εκθέματα στην Αθήνα για συντήρηση.
Η ιδέα της δημιουργίας Βυζαντινού Μουσείου στη Θεσσαλονίκη ξανασυζητήθηκε το 1975. Με διάταγμα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου το 1977, ανακοινώθηκε ένας πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την κατασκευή του μουσείου, στον οποίο ο ταλαντούχος αρχιτέκτονας και καλλιτέχνης Κυριάκος Κρόκος κέρδισε την πρώτη θέση. Η κατασκευή καθυστέρησε και το κτίριο τέθηκε σε λειτουργία μόνο τον Οκτώβριο του 1993.
Το μουσείο χτίστηκε σε μια έκταση άνω των 15.000 τ.μ. Η συνολική έκταση των εγκαταστάσεων είναι 11.500 τετραγωνικά μέτρα. Από αυτά, 2 726 τ.μ. διατίθεται για μια μόνιμη έκθεση (εκτός από τους διαδρόμους), και οι υπόλοιποι χώροι είναι αποθήκες, εργαστήρια, διοικητικά γραφεία κ.λπ. Το μουσείο διαθέτει ξεχωριστή πτέρυγα για προσωρινές εκθέσεις.
Έντεκα αίθουσες της μόνιμης έκθεσης του μουσείου άνοιξαν στο κοινό σταδιακά από το 1997 έως τις αρχές του 2004. Τα εκθέματα είναι παραδείγματα βυζαντινής και μεταβυζαντινής τέχνης και πολιτισμού, συστηματοποιούνται θεματικά και χρονολογικά. Η έκθεση παρουσιάζει 3.190 αρχαιολογικά αντικείμενα, κειμήλια και έργα τέχνης από 46.000 που περιλαμβάνονται στη γενική συλλογή του μουσείου. Χρονολογούνται από τον 2ο έως τον 20ο αιώνα μ.Χ.
Εκθέσεις:
1: Παλαιοχριστιανικός ναός
2: Παλαιοχριστιανική πόλη και κατοικία
3: Από τα ηλύσια πεδία στο χριστιανικό παράδεισο
4: Από την εικονομαχία στην λάμψη των Μακεδόνων και των Κομνηνών
5: Οι δυναστείες των Βυζαντινών αυτοκρατόρων
6: Βυζαντινό κάστρο
7: Το λυκόφως του Βυζαντίου (1204-1453)
8: Συλλογή Ντόρης Παπαστράτου
9: Συλλογη Δημητρίου Οικονομόπουλου
10: Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο
11: Ανακαλύπτοντας το παρελθόν
