Λόφος του Αρείου Πάγου

Μερικοί είναι οι λόφοι που σχηματίζουν το τοπίο του κέντρου της πρωτεύουσας της Ελλάδας: ο βράχος της Ακρόπολης, ο Λυκαβηττός , η Πνύκα και, μεταξύ άλλων, ο βράχος του Αρείου Πάγου, ο οποίος μερικές φορές ονομάζεται επίσης ο λόφος του Άρη, του θεού του πολέμου στην αρχαία ελληνική μυθολογία.

Είναι σαφές ότι από τους πρώτους αιώνες της ύπαρξης της Αθήνας ως αστικού οικισμού, αυτός ο τόπος είχε μια ιερή σημασία, όπως αποδεικνύεται από τις εκδοχές της εμφάνισης αυτού του ονόματος. Σύμφωνα με τους μυθολογικούς θρύλους εδώ δικάστηκε ο  Άρης. Ο Θεός, που ακόμη και ο πατέρας του ο Δίας τον ονόμασε το πιο μισητό από όλα τα παιδιά του, τελικά αθωώθηκε. Ο Αλιρρόθιος, ένας από τους γιους του θεού της θάλασσας Ποσειδώνα, προσπάθησε να κλέψει την κόρη του Άρη και της Αγραύλου, Αλκίππη, και σκοτώθηκε από τον θυμωμένο πατέρα της κοπέλας. Μετά την καταγγελία του Ποσειδώνα οι 12 Ολυμπιακοί θεοί δοκίμασαν τον Άρη, αλλά στο τέλος βρήκαν ότι η εκδίκηση ήταν δίκαιη. Υπάρχει επίσης ένας μύθος ότι όταν ο Ορέστης (γιος του Αγαμέμνονα) σκότωσε τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της, οι Ερινύες θεές της εκδίκησης τον κυνηγούσαν μέχρι τον Άρειο Πάγο. Ως αποτέλεσμα αθωώθηκε από τους Αθηναίους δικαστές επειδή η πράξη του ήταν εκδίκησης για τον πατέρα. Μια άλλη εκδοχή της προέλευσης του ονόματος εκφράστηκε από τον Αἰσχύλο, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι το όνομα  ‘Άρειος Πάγος δόθηκε στη μνήμη των Αμαζόνων που κάποτε πολιόρκησαν την πόλη.

Οι ίδιοι οι θρύλοι φαίνεται να υπαινίσσονται ότι ένα από τα αρχαιότερα δικαστικά όργανα στην Αθήνα δημιουργήθηκαν πολύ νωρίς. Πιθανότατα, ακόμη και στην εποχή του φυλετικού συστήματος, ένα συμβούλιο ηλικιωμένων συνεδρίαζε σε αυτόν τον λόφο. Τα μέλη του Αρείου Πάγου εκλέχθηκαν από τους ντόπιους άρχοντες και είχαν ισόβια θητεία. Επίσης οι υποψήφιοι μπορούσαν να ελεγχθούν από τους ενεργούς εκπροσώπους του σώματος των δικαστών. Περιλάμβανε 9 άρχοντες. Οι δικαστές είχαν ευρείες εξουσίες όσον αφορά τις δικαστικές, εκτελεστικές, οικονομικές και θρησκευτικές εξουσίες. Στην αρχή της ιστορίας της Αθήνας, ο Άρειος Πάγος είχε τεράστια δύναμη και έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο, αποτελώντας αξιόπιστη υποστήριξη πρώτα του αριστοκρατικού, και μετά του ολιγαρχικού συστήματος. Η δικαστική επιτροπή έλεγχε τους νεοδιορισμένους άρχοντες, παρακολουθούσε το έργο τους. Ο Άρειος Πάγος έλεγχε επίσης την κατάσταση του κράτους, φύλαγε την κρατική δομή και νόμους, επέβαλε ποινές χωρίς δικαίωμα προσφυγής και μετέφερε πρόστιμα στο κρατικό ταμείο. Στους 8-6 αιώνες π.Χ. μπορεί να ονομαστεί με ασφάλεια ως ανώτατο δικαστήριο του κράτος. Η ισχύς της λαοσυνέλευσης εκείνες τις ημέρες ήταν πιο περιορισμένη. Κάθε πολίτης είχε το δικαίωμα να προσφύγει απευθείας στον Άρειο Πάγο, αναφέροντας τον νόμο κατά παράβαση του οποίου κατηγορήθηκε ή κατηγορούσε κάποιον.

Αργότερα, κατά τη διάρκεια της εξουσίας του Δράκοντα (δεύτερο μισό του 7ου αιώνα π.Χ.), αυτό το δικαστήριο άρχισε να εξετάζει υποθέσεις αιματοχυσίας και δολοφονιών, καθώς και εγκλήματα κατά του κράτους, οι ιδιότητες του Αρείου Πάγου μειώθηκαν. Στη συνέχεια, υπό τον Σόλωνα, η διαδικασία αυτής της μείωσης συνεχίστηκε, αν και ο Άρειος Πάγος διατηρούσε ακόμη τις λειτουργίες του κεντρικού διοικητικού και δικαστικού οργάνου του κράτους. Ωστόσο, παράλληλα με τον Άρειο Πάγο, προέκυψε το λεγόμενο Συμβούλιο των Τεσσάρων Εκατοντάδων (Ηλιαία), το οποίο προετοίμαζε και υπέβαλε θέματα προς εξέταση στην εθνική συνέλευση. Ο Σόλων μίλησε με τον απαράμιλλο τρόπο του για αυτήν την απόφαση: “Το κρατικό πλοίο, εξοπλισμένο με δύο άγκυρες, δεν κουνάει τόσο πολύ στα κύματα, γι ‘αυτό οι άνθρωποι δεν συμπεριφέρονται τόσο ανήσυχα σε αυτό.”  Ήταν αυτό το βήμα του Σόλων που έγινε πολύ σημαντικό για την περαιτέρω ανάπτυξη της ιστορίας των αθηναϊκών κρατικών θεσμών, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι τώρα όχι μόνο η αριστοκρατία και η ολιγαρχία θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην διοίκηση.

Με την ανάπτυξη της αθηναϊκής δημοκρατίας, οι λειτουργίες του Αρείου Πάγου περιορίζονται στην εγγύηση της τήρησης των νόμων και του ελέγχου ορισμένων δολοφονιών και θρησκευτικών εγκλημάτων. Ωστόσο, η εξουσία του στην Αθήνα παρέμεινε τεράστια. Οι περιπτώσεις δολοφονιών εξετάζονταν στο βράχο του Αρείου Πάγου, ενώ για την επίλυση άλλων ζητημάτων, μέλη του ανώτατου δικαστηρίου συγκεντρώνονταν στο Βασιλικό Σπίτι στην αγορά της Αθήνας.

Το 51 μ.Χ. ο Απόστολος Παύλος φτάνει στην Αθήνα και “ΣΤΑΘΕΙΣ ΔΕ Ο ΠΑΥΛΟΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ ΕΦΗ, ΑΝΔΡΕΣ ΑΘΗΝΑΙΟΙ, ΚΑΤΑ ΠΑΝΤΑ ΩΣ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΕΣΤΕΡΟΥΣ ΥΜΑΣ ΘΕΩΡΩ. ΔΙΕΡΧΟΜΕΝΟΣ ΓΑΡ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΩΝ ΤΑ ΣΕΒΑΣΜΑΤΑ ΥΜΩΝ ΕΥΡΟΝ ΚΑΙ ΒΩΜΟΝ ΕΝ Ω ΕΠΕΓΕΓΡΑΠΤΟ, ΑΓΝΩΣΤΩ ΘΕΩ. ΟΝ ΟΥΝ ΑΓΝΟΟΥΝΤΕΣ ΕΥΣΕΒΕΙΤΕ, ΤΟΥΤΟΝ ΕΓΩ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΩ ΥΜΙΝ. Ο ΘΕΟΣ Ο ΠΟΙΗΣΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΝ ΑΥΤΩ, ΟΥΤΟΣ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΑΙ ΓΗΣ ΚΥΡΙΟΣ ΥΠΑΡΧΩΝ ΟΥΚ ΕΝ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΙΣ ΝΑΟΙΣ ΚΑΤΟΙΚΕΙ, ΟΥΔΕ ΥΠΟ ΧΕΙΡΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ ΠΡΟΣΔΕΟΜΕΝΟΣ ΤΙΝΟΣ, ΑΥΤΟΣ ΔΙΔΟΥΣ ΠΑΣΙ ΖΩΗΝ ΚΑΙ ΠΝΟΗΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ· ΕΠΟΙΗΣΕ ΤΕ ΕΞ ΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣ ΠΑΝ ΕΘΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΤΟΙΚΕΙΝ ΕΠΙ ΠΑΝ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ, ΟΡΙΣΑΣ ΠΡΟΣΤΕΤΑΓΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑΣ ΟΡΟΘΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΑΥΤΩΝ, ΖΗΤΕΙΝ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΕΙ ΑΡΑ ΓΕ ΨΗΛΑΦΗΣΕΙΑΝ ΑΥΤΟΝ ΚΑΙ ΕΥΡΟΙΕΝ, ΚΑΙ ΤΟΙ ΓΕ ΟΥ ΜΑΚΡΑΝ ΑΠΟ ΕΝΟΣ ΕΚΑΣΤΟΥ ΗΜΩΝ ΥΠΑΡΧΟΝΤΑ. ΕΝ ΑΥΤΩ ΓΑΡ ΖΩΜΕΝ ΚΑΙ ΚΙΝΟΥΜΕΘΑ ΚΑΙ ΕΣΜΕΝ, ΩΣ ΚΑΙ ΤΙΝΕΣ ΤΩΝ ΚΑΘ’ ΥΜΑΣ ΠΟΙΗΤΩΝ ΕΙΡΗΚΑΣΙ· ΤΟΥ ΓΑΡ ΚΑΙ ΓΕΝΟΣ ΕΣΜΕΝ. ΓΕΝΟΣ ΟΥΝ ΥΠΑΡΧΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΟΥΚ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΝΟΜΙΖΕΙΝ ΧΡΥΣΩ Η ΑΡΓΥΡΩ Η ΛΙΘΩ, ΧΑΡΑΓΜΑΤΙ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΕΝΘΥΜΗΣΕΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΕΙΝΑΙ ΟΜΟΙΟΝ. ΤΟΥΣ ΜΕΝ ΟΥΝ ΧΡΟΝΟΥΣ ΤΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ ΥΠΕΡΙΔΩΝ Ο ΘΕΟΣ ΤΑ ΝΥΝ ΠΑΡΑΓΓΕΛΛΕΙ ΤΟΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΠΑΣΙ ΠΑΝΤΑΧΟΥ ΜΕΤΑΝΟΕΙΝ, ΔΙΟΤΙ ΕΣΤΗΣΕΝ ΗΜΕΡΑΝ ΕΝ Η ΜΕΛΛΕΙ ΚΡΙΝΕΙΝ ΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΝ ΕΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΕΝ ΑΝΔΡΙ Ω ΩΡΙΣΕ, ΠΙΣΤΙΝ ΠΑΡΑΣΧΩΝ ΠΑΣΙΝ ΑΝΑΣΤΗΣΑΣ ΑΥΤΟΝ ΕΚ ΝΕΚΡΩΝ.» Το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου ακούστηκε με προσοχή από τους Αθηναίους, για τους οποίους ένα από τα αγαπημένα τους χόμπι ήταν να ακούνε νέα αξιώματα τόσο φιλοσοφικών όσο και θρησκευτικών κινημάτων. Ένας από τους δικαστές που κάθονταν εκείνη την ημέρα στον Άρειο Πάγο ήταν ο αριστοκράτης Διονύσιος, ο οποίος αποφάσισε να μετατραπεί σε χριστιανισμό, και η οικογένειά του ακολούθησε αυτό το παράδειγμα, βαπτίστηκε από τον Απόστολο. Στη συνέχεια, ορίστηκε ως Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης – ο ιδρυτής της χριστιανικής κοινότητας της Αθήνας, ο πρώτος των επισκόπων της πόλης και ο ουράνιος προστάτης της Αθήνας. 

Στους πρόποδες του λόφου του Αρείου Πάγου, μέχρι σήμερα, είναι ορατά τα λιγοστά υπολείμματα της βασιλικής του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, που ανεγέρθηκε τον 7ο-8ο αιώνα και ξαναχτίστηκε τον 11ο αιώνα. 

Μπορείτε να ανεβείτε στο βράχο, προσφέρει υπέροχη θέα στο κέντρο της Αθήνας από τα δυτικά και την Ακρόπολη από το ανατολικό τμήμα.